Κέρος – Η ιερή «πυραμίδα» απέναντι από το Κουφονήσι που ανατρέπει όσα γνωρίζαμε για την προϊστορική Ελλάδα
Μέσα Ιουλίου και οι αίθουσες του παλιού δημοτικού σχολείου του Πάνω Κουφονησίου έχουν πάρει ξανά ζωή. Ντόπιοι και τουρίστες, ηλικιωμένοι και νέοι έχουν συγκεντρωθεί στο μικρό οίκημα δίπλα από τη θάλασσα προκειμένου να δουν τους θησαυρούς της γης τους. Οι περισσότεροι αισθάνονται περήφανοι ακόμη και αν δεν γνωρίζουν ακριβώς το γιατί. Άλλοι πάλι, αδυνατούν να αντιληφθούν τη σημασία των ευρημάτων που κοιτούν. Δεν μπορούν να κατανοήσουν πώς η ανακάλυψη και η ύπαρξη των σπασμένων μαρμάρινων ειδωλίων και των πήλινων αγγείων που εκτίθενται μπροστά τους, στην έκθεση «δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ», αλλάζουν την ιστορία του προϊστορικού κόσμου
Στον προαύλιο χώρο του μικρού σχολείου, το βουητό από τις συνομιλίες του κόσμου καλύπτει τον ήχο των παφλασμών από την παραλία της Άμμου που βρίσκεται δίπλα από το παλιό δημοτικό. Για τον καθηγητή του Κέιμπριτζ, Colin Renfrew, ωστόσο, έναν από τους πιο γνωστούς και σεβαστούς αρχαιολόγους παγκοσμίως, πρόκειται για μία στιγμή απόλυτης ηρεμίας και μεγάλης ικανοποίησης. Το αντιλαμβάνεσαι καθώς παρατηρείς τη στάση του σώματός του και διακρίνεις το πράο βλέμμα του την ώρα που κοιτά απέναντι. Διότι γνωρίζει πως όσοι περάσουν από το παλιό σχολείο μέχρι τον ερχόμενο Σεπτέμβρη και σηκώσουν το βλέμμα τους προς τη μεριά των παραθύρων, θα κοιτάξουν επίσης απέναντι. Αυτή τη φορά όμως, δεν θα παρατηρήσουν απλώς την παραλία του νησιού με τους περαστικούς και τα καΐκια που πηγαινοέρχονται στο Πορί, αλλά θα δουν ό,τι ακριβώς βλέπει και εκείνος εδώ και πολλά χρόνια: Την Κέρο και το Δασκαλιό της.
Μία ευκαιρία να δεις ΑΠΕΝΑΝΤΙ
Η πρώτη φορά που ο λόρδος Renfrew επισκέφτηκε την Κέρο ήταν το 1963, έπειτα από παρότρυνση του σπουδαίου καθηγητή Αρχαιολογίας, Χρήστου Ντούμα. Και από την πρώτη κιόλας στιγμή που βρέθηκε εκεί, κατάλαβε πως επρόκειτο για μία «απίστευτα σημαντική τοποθεσία». Σήμερα, στην ηλικία των 81 ετών, γνωρίζει πως το νησί στο οποίο αφιέρωσε πολλά χρόνια της ζωής του, άξιζε κάθε λεπτό και δυσκολία. Διότι τα ευρήματά του αποκαλύπτουν έναν κόσμο που μέχρι σήμερα δεν γνωρίζαμε πως υπήρχε και ο οποίος ήταν ιδιαίτερα εξελιγμένος για την εποχή του, σε πολλά επίπεδα και ειδικότερα, σε κοινωνικό, εμπορικό και κυρίως, αρχιτεκτονικό. Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι το γεγονός πως οι υπεύθυνοι της ανασκαφής αναφέρονται σήμερα στην κατασκευή του οικισμού του Δασκαλιού ως τη μεγαλύτερη προϊστορική θαλάσσια επιχείρηση μεταφορών στον κόσμο και κάνουν λόγο για μια εξαιρετικής αρχιτεκτονικής κατασκευή που, μεταξύ άλλων, λειτούργησε ως θρησκευτικό ιερό -και δη το πιο σημαντικό της πρώιμης Εποχής του Χαλκού στον ελλαδικό κόσμο- καθιστώντας την Κέρο ένα σπουδαίο κέντρο του πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού.
Σίγουρα αυτό θα πίστευε και θα αισθανόταν ο ταξιδιώτης που πριν από 4.500 χρόνια έπλεε προς το νησί. Οι τεράστιες μαρμάρινες πλάκες από το ναξιώτικο μάρμαρο στο νησάκι του Δασκαλιού με την πυραμιδοειδή μορφή -πριν από 4.500 χρόνια αποτελούσε το δυτικότερο ακρωτήρι της Κέρου– που ακτινοβολούσαν στον ήλιο και είχαν τοποθετηθεί σε έξι αναβαθμίδες για να φιλοξενήσουν κτίσματα εξαιρετικής τεχνικής, θα έκαναν τον κάθε περαστικό να κυριευτεί από θαυμασμό. Τον ίδιο θαυμασμό νιώθει σήμερα και εκείνος που επιχειρεί απλώς να μετατρέψει σε εικόνα τις παραπάνω λέξεις και να πραγματοποιήσει ένα νοητό ταξίδι στο παρελθόν. Πόσω μάλλον όταν αναλογίζεται ότι ο εντυπωσιακός αυτός οικισμός με τα μνημειακά οικοδομήματα (ο οποίος κατοικήθηκε για 500 έτη, από το 2.750 ως το 2.240) είχε δημιουργηθεί 1.000 ολόκληρα χρόνια πριν από τα φημισμένα μυκηναϊκά ανάκτορα.
Ο ρόλος της ψηφιακής τεχνολογίας στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς
Οι «ψηφιακές ανασκαφές» -μία από τις λίγες στον κόσμο- που πραγματοποιήθηκαν στην Κέρο και το Δασκαλιό με τη βοήθεια της COSMOTE (η οποία είναι και αποκλειστικός χορηγός της έκθεσης), αποτελούν μέρος του «The Cambridge Keros Project», ενός εκ των σημαντικότερων ερευνητικών προγραμμάτων Προϊστορικής Αρχαιολογίας στην Ελλάδα. Και τα ευρήματα που το πρόγραμμα, το οποίο ξεκίνησε το 2006 με πρωτοβουλία του Colin Renfrew -ως συνέχεια των ερευνών που πραγματοποιήθηκαν τις δεκαετίες του ’60 και του ‘80 στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού- είναι πολλά και αναμφίβολα σημαντικά.
Σύμφωνα με την κυρία Ντέπη Τζιμέα, Executive Director Εταιρικής Επικοινωνίας Ομίλου ΟΤΕ, «η εμπειρία από τη συμμετοχή μας σε ένα επιστημονικό πρόγραμμα παγκόσμιας σπουδαιότητας ήταν συγκλονιστική». Όπως υπογράμμισε, «είναι τιμή μας που στηρίξαμε, με το δίκτυο και τις υποδομές μας, τις έρευνες και το έργο ανασκαφής αυτής της εξαιρετικής ομάδας αρχαιολόγων», ενώ τόνισε πως το Πρόγραμμα Ανασκαφών της Κέρου «είναι το καλύτερο παράδειγμα του πώς η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας μπορεί να συμβάλλει στην ανάδειξη της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς διεθνώς».
Σήμερα, την έρευνα συνδιευθύνει μαζί με τον κ. Renfrew ο σπουδαίος Βρετανός αρχαιολόγος και Senior Reasearch Associate στο Κέιμπριτζ, Dr. Michael Boyd, ενώ μαζί τους έχουν μία σπουδαία ομάδα επιστημόνων. Και οι δύο μίλησαν στο CNN Greece, το οποίο βρέθηκε στο Πάνω Κουφονήσι για τα εγκαίνια της περιοδικής έκθεσης «δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ, έναν οικισμό στην Κέρο 4.500 χρόνια πριν». Τα ευρήματα και τα στοιχεία που κάνουν τους αρχαιολόγους να μιλούν για μία πραγματικά σπουδαία ανακάλυψη αλλά και ο τρόπος με τον οποίο έγιναν οι ανασκαφές -και o οποίος δεν έχει συμβεί σε τέτοια κλίμακα σε άλλη αρχαιολογική τοποθεσία στην Ελλάδα, χάρη στον ρόλο της ψηφιακής τεχνολογίας- δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανασκαφή αλλά και την έκθεση που πραγματοποιείται στο Πάνω Κουφονήσι και προσφέρει στον επισκέπτη μία «γεύση» για την προηγμένη τεχνογνωσία και κατασκευαστική δεινότητα του προϊστορικού αυτού οικισμού.
Από τα μέχρι στιγμής στοιχεία, φαίνεται πως τα όσα βρέθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στην Κέρο και η λεπτομερής ανάλυση των στοιχείων χάρη στις πρωτοποριακές τεχνικές καταγραφής που χρησιμοποιήθηκαν από τους αρχαιολόγους το τελευταίο διάστημα, αλλάζουν την αντίληψη που είχαμε μέχρι σήμερα για την προϊστορική Ελλάδα. Πρόκειται ουσιαστικά για μία από τις λίγες «ψηφιακές ανασκαφές» στον κόσμο και τα δεδομένα που αναλύθηκαν δείχνουν πως οι Έλληνες της πρώιμης Εποχής του Χαλκού ήταν πολύ περισσότερο οργανωμένοι από ό,τι πιστεύαμε, τόσο σε επίπεδο πολιτικό και κοινωνικό όσο σε τεχνικό και πολιτιστικό.
Η μεγαλύτερη ναυτική επιχείρηση και το σπουδαιότερο ιερό της αρχαιότητας
Γιατί οι αρχαιολόγοι μιλούν για ιδιαίτερα σημαντικά ευρήματα; Διότι φαίνεται πως το Δασκαλιό διαδραμάτισε έναν κρίσιμο ρόλο σε ό,τι αφορά στην πολιτιστική ανάπτυξη της αρχαίας Ελλάδας, ενώ σύμφωνα με τους καθηγητές που ηγήθηκαν των ανασκαφών, είναι πιθανό πως το μικρό αυτό νησάκι με τη μορφή πυραμίδας, ήταν μέρος ενός ευρύτερου πολιτιστικού αλλά και πολιτικού φαινομένου που εξελίσσονταν από την Αίγυπτο μέχρι τη Βρετανία και το Στόουνχεντζ. Οι ίδιοι, μάλιστα, θεωρούν πως η εντατικοποίηση της πρώιμης χρήσης του μετάλλου, του εμπορίου και των διάφορων πολιτικών και πολιτιστικών αλλαγών που έλαβαν χώρα, ενδεχομένως συνδέονται με πολλές εξελίξεις που έγιναν την εποχή εκείνη σε διάφορα άλλα μέρη, στοιχείο που δίνει στα ευρήματα της Κέρου, μία άλλη, παγκόσμια διάσταση.
Σε ό,τι αφορά στον οικισμό του Δασκαλιού, οι αρχαιολόγοι που διεξήγαγαν τις ανασκαφές μιλούν για τη μεγαλύτερη θαλάσσια επιχείρηση της αρχαιότητας κάτι που, όπως υποστηρίζουν, αποδεικνύει την ύπαρξη ενός ανεπτυγμένου δικτύου μεταφορών στο Αιγαίο, ήδη από το 4.500 π.Χ.. Αξίζει απλώς να αναφέρουμε ότι σχεδόν όλα τα πήλινα αγγεία που βρέθηκαν στην Κέρο είχαν μεταφερθεί εκεί από άλλα νησιά και περιοχές, ενώ για τη δημιουργία του οικισμού χρειάστηκε να μεταφερθούν από τη Νάξο στο Δασκαλιό από 5.000 έως 10.000 τόνοι μαρμάρου -παρά την απόσταση των περίπου 10 χιλιομέτρων που χωρίζει τα δύο νησιά.
Πώς η Κέρος «ξεδιπλώνει» την ιστορία της Κνωσού
Το κατά πόσο τα ευρήματα των ανασκαφών στην Κέρο και το Δασκαλιό αλλάζουν την ιστορία της προϊστορικής Ελλάδας, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, είναι κάτι που μένει να δούμε. Σύμφωνα με τον κ. Boyd όμως, φαίνεται πως όσα βλέπουμε στην Κέρο «αποτελούν την αρχή των εξελίξεων που μας οδήγησαν τελικά στην ανάδυση της κοινωνίας των ανακτόρων». Διότι όπως υποστήριξε, αναφερόμενος στην Κνωσό και τα μυκηναϊκά ανάκτορα, «τώρα πραγματικά μαθαίνουμε τι συνέβαινε κατά τη διάρκεια της 3ης χιλιετίας π.Χ.» και οδήγησαν εν συνεχεία στις εξελίξεις στην Κρήτη και τις Μυκήνες.
«Δεν ξεκίνησαν όλα από το πουθενά», ανέφερε, σημειώνοντας πως οι αρχιτεκτονικές δεξιότητες, η οργάνωση και ο σχεδιασμός που χαρακτηρίζουν τα ευρήματα στον οικισμό του Δασκαλιού, «υπήρχαν στις Κυκλάδες στα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. και αυτό μας επιτρέπει να κατανοήσουμε πως όσα έλαβαν χώρα στην Κρήτη στη συνέχεια, από το 2.200 μέχρι 2.100 το π.Χ., δεν ήρθαν από το πουθενά. Όλα αυτά προϋπήρχαν στην Ελλάδα και είμαστε τυχεροί που βρήκαμε όλα τα στοιχεία εδώ στο Δασκαλιό».
Οι αποθέσεις, τα μοναδικά ειδώλια του Δασκαλιού και οι εορτασμοί
Για τον λόρδο Renfrew, ο οποίος θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολόγους σήμερα, η Κέρος και συγκεκριμένα η περιοχή του Κάβου και τα Δασκαλιό, αποτελούσαν χώρους ιερούς και με βάση τα μέχρι στιγμής ευρήματα, σήμερα μπορούμε να μιλάμε για το αρχαιότερο ναυτικό ιερό στον κόσμο. Διότι πέρα από τα περίτεχνα οικοδομήματα και το σύστημα των αποστραγγιστικών αγωγών που είχαν κατασκευαστεί στο Δασκαλιό, οι άνθρωποι της εποχής εκείνης φαίνεται πως επισκέπτονταν ανά τακτά χρονικά διαστήματα το νησί της Κέρου προκειμένου να πραγματοποιούν μία τελετουργική παράδοση πολλών αιώνων. Αυτό τουλάχιστον διαπιστώνουν οι επιστήμονες από τις αποθέσεις που βρέθηκαν σε συγκεκριμένες τοποθεσίες στο νησί και οι οποίες μεταφέρθηκαν στην Κέρο από άλλα νησιά των Κυκλάδων αλλά ακόμη και από την Αττική και την Καππαδοκία.
Το παράδοξο στην υπόθεση της Κέρου είναι πως όλα τα αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν, από τα μαρμάρινα ειδώλια και τα γλυπτά μέχρι τα δοχεία αγγειοπλαστικής, ήταν σπασμένα. Όχι όμως, εξαιτίας των αρχαιοκάπηλων που είχαν λεηλατήσει το νησί κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘50, αλλά λόγω μιας μακράς παράδοσης την οποία οι κάτοικοι της περιοχής εκείνης κατά τη διάρκεια της πρώιμης Εποχής του Χαλκού, φαίνεται πως τηρούσαν. Συγκεκριμένα, οι έρευνες της ανασκαφικής ομάδας οδήγησαν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι τα αντικείμενα που βρέθηκαν είχαν στην πραγματικότητα σπάσει σε άλλα νησιά και μεταφερθήκαν στην Κέρο, «όπου και αποθέτονταν συστηματικά».
Γιατί οι επισκέπτες της Κέρου ακολουθούσαν αυτό το τελετουργικό; Κανείς δεν μπορεί να δώσει με σιγουριά την απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν άλλες ενδείξεις από άλλα νησιά των Κυκλάδων για παρόμοια περιστατικά.
Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν, πάντως, και τα κυκλαδικά ομοιώματα που ανακαλύφθηκαν σε πρόσφατες ανασκαφές στο νησί και τα οποία είναι κατασκευασμένα από μάρμαρο. Σε αντίθεση με την Κέρο, στο Δασκαλιό ανακαλύφθηκαν ελάχιστα ειδώλια τα οποία, ωστόσο, διαφοροποιούνται στη μορφή τους από τα υπόλοιπα της αντίστοιχης περιόδου που έχουν ανακαλυφθεί στην ευρύτερη περιοχή των Κυκλάδων. Τα ειδώλια του Δασκαλιού διακρίνονται για την απόλυτη σχηματοποίηση της μορφής και οι σχηματικές αυτές φιγούρες, αποτελούν πλέον μία νέα υποκατηγορία. Ας μην ξεχνάμε, βέβαια, πως δύο από τα πλέον γνωστά κυκλαδικά ειδώλια (και μοναδικά στο είδος τους), ο αρπιστής και ο αυλητής, βρέθηκαν σε παλιότερες ανασκαφές στην Κέρο.
Η εξελιγμένη μεταλλουργία και τα εμπορικά δίκτυα
Πέρα από το θρησκευτικό μέρος της ιστορίας της Κέρου, πάντως, και σύμφωνα με τον Dr. Michael Boyd, με βάση τα εκπληκτικά -όπως τα χαρακτήρισε- ευρήματα στο Δασκαλιό, οι πρώτες δραστηριότητες που έλαβαν χώρα εκεί ήταν μεταλλουργικές, ενώ γύρω στο 2.600 και 2.550 π.Χ. σημειώθηκε μία «έκρηξη» κατασκευαστικής δραστηριότητας στο νησί. Όπως υποστήριξε, «η χρήση των μετάλλων συνέβαλε στην εξέλιξη του Κυκλαδικού Πολιτισμού και τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε το πώς συνέβη αυτό με περισσότερες λεπτομέρειες», ενώ έκανε, μάλιστα, λόγο για την ύπαρξη μιας «ιδιαίτερα εκλεπτυσμένης μεταλλουργικής τεχνολογίας» στο Δασκαλιό -το οποίο αξίζει να σημειωθεί πως δεν διέθετε -και δεν διαθέτει- πηγές μεταλλευμάτων.
Εξίσου ανεπτυγμένα φαίνεται πως ήταν και τα εμπορικά δίκτυα της εποχής με την υποδιευθύντρια του Project και Αν. Καθηγήτρια, Εύη Μαργαρίτη, από το Ινστιτούτο Κύπρου, να αναφέρεται στα απομεινάρια τροφίμων που βρέθηκαν στο Δασκαλιό (όπως ελιές και σταφύλια) -και φέρονται να εισήχθησαν εκεί από άλλα νησιά- να κάνει λόγο για «ένα σημαντικό επίπεδο οργάνωσης που δεν έχουμε συναντήσει τα περασμένα χρόνια και το οποίο βλέπουμε εν συνεχεία στην Κνωσό». Προκειμένου να ελεγχθούν τα εμπορικά αυτά δίκτυα, πιθανότατα χρειαζόταν να υπάρχει και ένα είδος κεντρικής εξουσίας στην περιοχή -στοιχείο που δεν συναντάμε αλλού κατά τη διάρκεια της προκυκλαδικής περιόδου.
Η αίσθηση του «ανήκειν» στις Κυκλάδες
Τα παραπάνω στοιχεία φανερώνουν, αν μη τι άλλο, για τους ειδικούς την ύπαρξη μιας ιδιαίτερα ανεπτυγμένης κοινότητας, με τον κ. Renfrew να τονίζει πως τα ειδώλια που βρέθηκαν στο νησί ενδεχομένως αποτελούσαν την εικόνα της κοινότητας που συγκεντρωνόταν εκεί για να λάβει μέρος σε εορταστικές τελετουργίες. Κατά τον ίδιο, μάλιστα, οι εορτασμοί και η μεταφορά αντικειμένων στα σημεία των αποθέσεων στο νησί δεν σχετίζονταν απαραιτήτως με ταφικές συνήθειες -όπως έχει διαπιστωθεί σε άλλες περιπτώσεις στις Κυκλάδες. Μία υπόθεση που ενισχύεται από το γεγονός ότι στην Κέρο και το Δασκαλιό δεν έχουν βρεθεί πολλά οστά και τάφοι. Αλλά ακόμη και σε ό,τι αφορά στις ταφικές συνήθειες, φαίνεται πως η περίπτωση της συγκεκριμένης αρχαιολογικής τοποθεσίας διαφέρει και δημιουργεί νέα δεδομένα για τους ερευνητές (στο Δασκαλιό υπάρχει μία μοναδική περίπτωση αποτέφρωσης, ενώ στην Κέρο υπάρχουν ευρήματα για αρχική απόθεση των νεκρών σε βραχοσκεπές και ενδείξεις για δεύτερη ταφή στη συνέχεια).
«Άνθρωποι πήγαιναν στην Κέρο από διαφορετικά νησιά, από τις Κυκλάδες ακόμη και από την Αττική και έκαναν τις αφιερώσεις τους, νιώθοντας πως επρόκειτο για ένα σημαντικό τους καθήκον. Τα ειδώλια τους μπορεί να είχαν έναν ισχυρό θρησκευτικό χαρακτήρα αλλά θα μπορούσαν επίσης να είχαν ένα έντονο κοινωνικό στοιχείο», υποστήριξε ο καθηγητής, σημειώνοντας πως οι επισκέπτες της Κέρου και του Δασκαλιού, «γνώριζαν πως είχαν μια κοινή ιστορία πίσω τους».
Μάλιστα, ο γνωστός καθηγητής Αρχαιολογίας αναφέρθηκε στο σημείο αυτό στους πανελλήνιους αγώνες της αρχαίας Ελλάδας -και φυσικά τους Ολυμπιακούς- για να εξηγήσει μία σημαντική κατά τον ίδιο θεωρία. «Οι πανελλήνιοι αγώνες της αρχαίας Ελλάδας είχαν εν μέρει θρησκευτικό χαρακτήρα αλλά κυρίως, ήταν μία περίσταση κατά την οποία οι Έλληνες συγκεντρώνονταν και κατά κάποιον τρόπο, καθόριζαν τι σημαίνει να είναι κάποιος Έλληνας…», είπε, εκφράζοντας την υπόθεση ότι «οι εορτασμοί που λάμβαναν χώρα στον Κάβο και το Δασκαλιό καθόριζαν τι σημαίνει να είναι κάποιος μέρος της κυκλαδικής κοινότητας». Και σύμφωνα με τον ίδιο, ήταν μέσα από αυτές τις συγκεντρώσεις που δημιουργήθηκε αρχικά η αίσθηση του «ανήκειν» σε μια κοινωνία, η αίσθηση της κοινωνίας στις Κυκλάδες, η αίσθηση της εθνότητας.
H τεχνολογία και ο ρόλος του «i-DIG»
Εκτός από τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα στην Κέρο και το Δασκαλιό, κάποια από τα οποία φιλοξενούνται στην έκθεση «δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ, έναν οικισμό στην Κέρο 4.500 χρόνια πριν» στο Πάνω Κουφονήσι, οι ανασκαφές στην περιοχή διακρίνονται για τη μοναδικότητά τους και για έναν ακόμη λόγο και συγκεκριμένα, για τον ρόλο της ψηφιακής τεχνολογίας σε αυτές.
Σύμφωνα με την Dr Μαργαρίτη από το Κυπριακό Ινστιτούτο, «δεν υπάρχει άλλη αρχαιολογική τοποθεσία στην Ελλάδα η οποία έχει ανασκαφεί τόσο λεπτομερώς και με όλες τις σύγχρονες μεθόδους που χρησιμοποιήσαμε, θα είναι πολύ δύσκολο για κάποια άλλη τοποθεσία να συγκριθεί με το Δασκαλιό».
Για την ίδια, το Δασκαλιό αποτελεί μία «χρονοκάψουλα» για την καθημερινότητα εκείνης της εποχής. Πώς ακριβώς η ψηφιακή τεχνολογία λειτούργησε στη διευκόλυνση του έργο των αρχαιολόγων στην Κέρο; Στην ανασκαφή που πραγματοποιήθηκε στο νησί χρησιμοποιήθηκαν πρωτοποριακές μέθοδοι καταγραφής από τους αρχαιολόγους. Για την ακρίβεια, πρόκειται για μία ανασκαφή «χωρίς χαρτί» -πιθανότατα την πρώτη στην Ελλάδα και μία από τις λίγες στο κόσμο «ψηφιακές ανασκαφές». Διότι χάρη στην εφαρμογή «i-DIG» που είχε στο πλευρό της, η ομάδα του «The Cambridge Keros Project» απέκτησε τη δυνατότητα να έχει άμεση πρόσβαση σε όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, μιας και τα ανασκαφικά δεδομένα και αποτελέσματα εργαστηριακής μελέτης καταγράφονταν ταυτόχρονα στο ίδιο σύστημα.
Ουσιαστικά, το πρωτοποριακό αυτό app βοήθησε την ανασκαφική ομάδα να ενώσει το «παζλ» της Κέρου και του Δασκαλιού, αφού κάθε αντικείμενο που βρισκόταν και κάθε πληροφορία καταχωρούνταν στο σύστημα, ακόμη και την ίδια στιγμή και από πολλά και διαφορετικά σημεία του νησιού.
Για να επιτευχθούν τα παραπάνω, βέβαια, ήταν απαραίτητη η ενίσχυση του τηλεπικοινωνιακού της δικτύου στην περιοχή, κάτι για το οποίο φρόντισε η COSMOTE. Υποστηρίζοντας την ανασκαφή της Κέρου στο πλαίσιο της στρατηγικής Βιώσιμης Ανάπτυξης που ακολουθεί, η εταιρεία προσέφερε στην ομάδα του project γρήγορες ταχύτητες Internet και την ίδια ώρα, της παρείχε τον απαιτούμενο τεχνολογικό εξοπλισμό, όπως tablets και 4G pockets WiFi για τις καθημερινές ανάγκες καταγραφής και τεκμηρίωσης.
Αρκεί απλώς να επισκεφτεί κάποιος την έκθεση στο παλιό δημοτικό σχολείο του Πάνω Κουφονησίου για να διαπιστώσει πώς η τεχνολογία βοήθησε τους ερευνητές και παράλληλα, να κατανοήσει τις δυσκολίες με τις οποίες η ανασκαφική ομάδα ήρθε αντιμέτωπη. Και αυτό διότι στην έκθεση φιλοξενείται, μεταξύ άλλων, πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό από τις ανασκαφές, ενώ ο επισκέπτης μπορεί να συμμετέχει ακόμη και εικονικά σε αυτές, φορώντας ειδικά, virtual reality γυαλιά που τον μεταφέρουν απευθείας στο ανεμόδαρτο και δύσβατο νησί και το πλευρό της ομάδας του «The Cambridge Keros Project».
Στην περίπτωση, λοιπόν, που βρεθείτε στο Πάνω Κουφονήσι μέχρι τα τέλη του ερχόμενου Σεπτέμβρη, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το παλιό δημοτικό σχολείο του νησιού και να σταθείτε πίσω από τα παράθυρά του για να δείτε και εσείς απέναντι, έναν οικισμό στην Κέρο -όπως ακριβώς τον «είδε» ο λόρδος Renfrew πριν από πολλά χρόνια.
Αν κοιτάξετε λίγο καλύτερα προς την πλευρά του Δασκαλιού, ίσως θα έχετε την τύχη να θαυμάσετε τα ψήγματα του ναξιώτικου μαρμάρου που εξακολουθούν να ακτινοβολούν στον ήλιο 4.500 χρόνια μετά, έλκοντας τους ταξιδιώτες του Αιγαίου στο λαμπρότερο ιερό της προϊστορικής Ελλάδας. Τα ψήγματα εκείνα τα οποία, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, έθεσαν τις βάσεις για τη διαμόρφωση της κυκλαδικής ταυτότητας και που όπως φαίνεται, συντέλεσαν μία τεράστια αλλαγή στην ίδια τη φύση της πρωτοκυκλαδικής κοινωνίας και του πολιτισμού της πρώιμης Εποχής του Χαλκού γενικότερα.
Την έκθεση «δες ΑΠΕΝΑΝΤΙ, έναν οικισμό στην Κέρο 4.500 χρόνια πριν» -αποκλειστικός χορηγός της οποίας είναι η COSMOTE και η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2019- παρουσιάζουν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων σε συνεργασία με τη Βρετανική Σχολή Αθηνών, το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και το Ινστιτούτο Κύπρου. Την επιμέλειά της έχει ο αρχαιολόγος-μουσειολόγος της Εφορείας Στέφανος Κεραμίδας, ο οποίος και συντόνισε όλες τις σχετικές εργασίες υπό το γενικό συντονισμό του Εφόρου Δημήτρη Αθανασούλη και συνεπιμελήτρια την Μαργαρίτα Δρίλλια αρχαιολόγο/υπεύθυνη επικοινωνίας στην Easy dot, εταιρεία που υλοποίησε την μουσειογραφική μελέτη και επιμελήθηκε την παραγωγή του εποπτικού υλικού. Σημειώνεται πως το Πρόγραμμα «The Cambridge Keros Project» είναι ενταγμένο στην ερευνητική δραστηριότητα της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και διεξάγεται με την άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και την υποστήριξη, συνεργασία και εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
πηγή:cnn.gr
galatsinews.gr 10-08-2019
- Tags: αρχαιολογία, Δασκαλιό, Κέρος, ψηφιακές ανασκαφές
